Faktör analiziyle ilgili teknikler genellikle iki ana başlık altında incelenebilir: açıklayıcı faktör analizi ve onaylayıcı faktör analizi.
Açıklayıcı (keşifsel) faktör analizinde araştırmacının, araştırma konusuyla ilgili değişkenler arasındaki ilişkiye dair herhangi bir fikri veya öngörüsü olmadığından, değişkenler arasındaki olası ilişkileri ortaya çıkarmaya çalışır. Bu yöntemde, veri setindeki yapıyı anlamak ve potansiyel faktörleri belirlemek için istatistiksel analizler ve faktör çıkarımı kullanılır. Araştırmacı, değişkenler arasındaki ilişkilerin doğası ve faktörlerin içeriği hakkında yeni bilgiler elde etmek için verileri keşfeder. Açıklayıcı faktör analizi, araştırmacıya öngörülemeyen ilişkilerin keşfi ve ileri çalışmalara temel oluşturma fırsatı sunar.
Onaylayıcı (doğrulayıcı) faktör analizinde ise araştırmacının önceden belirlenen bir ilişkinin doğruluğunu test etme amacı vardır. Bu yöntemde, araştırmacı, önceden geliştirdiği bir teorik modeli kullanarak verileri analiz eder ve bu modele uygunluğu test eder. Araştırmacı, belirli bir yapı veya ilişkiyi doğrulamak veya reddetmek için istatistiksel analizler yapar. Bu yöntemde, faktörlerin ve ilişkilerin yapısal modeli, hipotezlerin test edilmesi ve teorik açıklamaların doğrulanması için kullanılır. Onaylayıcı faktör analizi, araştırmacının önceden belirlenen hipotezlere dayalı olarak verileri değerlendirmesini ve teorik modelin uygunluğunu test etmesini sağlar.
Faktör analizi, regresyon analizi ile benzerlik gösteren bir yapıya sahiptir. Faktör analizinde, veri setinde bulunan değişkenler faktörlerin lineer bir kombinasyonu olarak ifade edilir. Bu nedenle, faktör analizi değişkenler arasındaki ilişkileri doğrusal olarak değerlendirir. Faktör analizinde, değişkenlerin faktörlerle ilişkisini şu şekilde ifade etmek mümkündür:
Kaynak: Altunişik, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., & Yildirim, E. (2007). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Sakarya Yayıncılık, Sakarya, 226, 103-118.
Verilerinizin analizi ve yorumlanması konusunda, akademik alanda her konuda yardıma ihtiyacınız varsa, uzman ekibimizle birlikte size yardımcı olmaktan mutluluk duyarız. Projelerinizin gereksinimlerini değerlendirebilir, size en uygun hizmetleri sunabiliriz. İletişime geçmek ve daha fazla bilgi almak için bize ulaşabilirsiniz.